Shahrisabz

Samarqanddan 80 kilometr janubda, Taxta-Karacha baland tog ‘dovoni orqasida, O’zbekistonning eng chiroyli va maftunkor shaharlaridan biri – Shahrisabz joylashgan. Ushbu qadimiy shaharga qaysi faslda bormang, sayohatchilarga ulkan yashil bog ‘kabi ko’rinadi. Kechqurun kelsangiz, Shahrisabz shahri ko’cha chiroqlari bilan bezatilgan.

Uning zamonaviy qiyofasiga qarab, ushbu kichik shaharcha 2700 yoshda va bu Markaziy Osiyo mintaqasi tarixida muhim rol o’ynagan deb aytish mumkin emas. Bir paytlar Shahrisabz qadimgi So’g’d davlatining poytaxti bo’lgan, ammo keyinchalik shahar Kesh deb nomlangan va uning madaniyat, savdo va hunarmandchilik markazi sifatida shuhrati davlat chegaralaridan tashqarida ham tarqalib ketgan. Miloddan avvalgi 329 yilda Buyuk Iskandar shaharni bosib oldi va tez orada ellinizm madaniyati shaharda ildiz otdi, yunon xudolarining kultlari paydo bo’ldi. Butun ming yillikda Shahrisabz turli sulolalar ta’sirida bo’lgan va 8-asrda u arablarga qarshi qo’zg’olonchilarning markaziga aylangan.

Ammo bugungi kunda ushbu go’zal shahar asosan Xo’ja-Ilg’or qishlog’ida tug’ilgan Amir Temur tufayli tanilgan. U hukmdor bo’lganidan so’ng darhol Shahrisabzni qarorgohiga aylantirdi va o’zi uchun bugun Oq-Saroy nomi bilan tanilgan saroy qurishni buyurdi. Aytgancha, taxminan bir vaqtning o’zida shahar o’zining zamonaviy nomini oldi – Shahrisabz, ya’ni forschada “Yashil shahar” degan ma’noni anglatadi.

Bugungi kunda shaharda ko’plab me’moriy obidalar joylashgan bo’lib, shaharning tarixiy markazi UNESCOning Butunjahon merosi ro’yxatiga kiritilgan. Eng mashhurlari Oq-Saroy saroyi xarobalari, Dor-ut Tilovat yodgorlik majmuasi, Ko’k-Gumbaz masjidi, Dor-us Saodat, Shams-id-Din Kulol, Gumbazi-Sayidon maqbaralari. Bundan tashqari, shahar ma’muriyati ko’p yillar davomida Shahrisabzning qadimiy yodgorliklari kelajak avlodlar uchun saqlanib qolishi uchun shaharni rivojlantirishni rejalashtirgan.

Shahar iqtisodiyotida etakchi o’rinni paxtani qayta ishlash, konservalash, qishloq xo’jaligi texnikalarini ishlab chiqarish, shuningdek, xalq hunarmandchiligi egallaydi. Shahrisabz hunarmandlari orasida eng mashxurlari gilam to’qish, nozik kashtachilik va bosh suyaklari ishlab chiqarishdir. Bu yerdagi hunarmandchilik ming yillik tarixga ega va asrlar davomida qo’shni xalqlarning madaniyatini o’ziga singdirgan va mahalliy hunarmandlarning mahsulotlari turli xalqaro ko’rgazma va festivallarda ko’p marotaba g’olib bo’lgan. Bundan tashqari, Shahrisabz vinochilik sohalarida o’zining vinolari bilan mashhur bo’lib, xalqaro sharob tanlovlarida bir necha bor birinchi o’rinlarni egallagan.

Shahrisabz ham muhim transport ahamiyatiga ega – u orqali italiyalik sayyoh va savdogar Marko Poloning marshrutini takrorlaydigan Buyuk O’zbek yo’li o’tadi.